هفته کتاب و کتابخوانی فرصتی دوباره است تا از تجربه و اندیشههای فرهیختگان صنعت نفت بهرهمند شویم؛ یوسف جوادینیا، مدیر باسابقه و نویسندهای شناختهشده در حوزه منابع انسانی و پژوهش، از جمله چهرههایی است که افزون بر سالها خدمت در مسئولیتهای کلیدی، با قلم خود در عرصه تألیف و ترجمه نیز حضوری پررنگ داشته است. گفتوگوی پیشرو نگاهی دارد به مسیر حرفهای او، دغدغههایش درباره کتابخوانی در میان بازنشستگان و پیشنهادهایی که میتواند فرهنگ مطالعه را در این جامعه ارزشمند تقویت کند.
لطفا ابتدا به عنوان معرفی، از سوابق حضورتان در صنعت نفت بفرمایید.
یوسف جوادی نیا هستم متولد فروردین ۱۳۳۶، حضور بنده در صنعت نفت به اسفند سال ۱۳۶۰ برمیگردد که بعد از فرایند جذب و استخدام در شرکت ملی نفت ایران (مدیریت پخش و خطوط لوله و مخابرات) و گذراندن دوره کارآموزی، فعالیت خود را در بخش منابع انسانی پخش فرآورده های نفتی آغاز کردم؛ از حدود ۳۵ سال خدمتم در صنعت نفت، حدود ۳۰ سال از فعالیت هایم مرتبط با حوزه منابع انسانی است. عمده مسئولیت های شغلی و سوابقم در صنعت نفت، رییس کارگزینی کارمندان، معاون مدیر امور اداری، مدیر امور اداری و عضو هیئت مدیره در شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران و در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران، معاون مدیر در امور اداری کارکنان و معاون مدیر در مهندسی ساختار و بهره وری شرکت ملی نفت ایران، مدیر کل دفتر وزارتی بوده و دو سال و نیم آخر خدمتم را نیز به عنوان مدیر کل امور پژوهش وزارت نفت اشتغال داشتم.
از چه زمانی دست به قلم شدید و به قلم شما تاکنون چه کتابهایی منتشر شده است؟
اولین کار تالیفی من، کتابی عنوان «نظام پاسخگویی (پاسخگویی نماد خدمت رسانی) "بود که سال ۱۳۸۶ با همکاری روابط عمومی وزارت نفت به چاپ رسید. پس از آن در سال ۱۳۹۰ باتفاق همسرم (خانم مجد تیموری) و همکاری خانم ناهید بخشی کتاب «پیشگیری و غلبه بر فرسودگی شغلی» را ترجمه و تالیف کردیم که با حمایت کمیته تالیفات و انتشارات شرکت ملی نفت ایران چاپ شد و این کتاب با استقبال مناسب و فروش خوبی همراه بود. البته این کتاب در حال حاضر به دلیل قیمت بالای آن چاپ نمیشود. پس از آن کتاب «فرسودگی سازمانی، سلامت سازمانی» را تالیف نمودم که در تیراژ هزار و پانصد جلد به چاپ رسید. آخرین کتاب «چگونه حرف بزنیم تا دیگران واقعا گوش کنند» را با همکاری همسرم و جناب آقای سیروس آقایار ترجمه کردیم. افزون بر این موارد دو کتاب دیگر هم پس از سفری که به ژاپن داشتم تالیف کردم که البته منتشر نشد. این کتابها با عناوین "مدیریت منابع انسانی در شرکتهای نفتی ژاپن" و "مدیریت بهره وری جامع با رویکرد منابع انسانی در شرکت ایدومیتسو" بود که در کلاس های آموزشی فایل آن را به شرکت کنندگان تقدیم میکنم.
بعد از بازنشستگی به فعالیت تالیف ادامه دادید؟
دوران بازنشستگی این فرصت را فراهم آورد که به فعالیت هایی در حوزه منابع انسانی، ساختار سازمانی و امور پژوهشی بپردازم. از جمله آنها تدریس دورههای مرتبط با رفتار سازمانی و مدیریت منابع انسانی در دوره های MBA و برگزاری دوره ها و کارگاههای آموزشی فرسودگی شغلی، مدیریت بهره وری جامع، مدیریت دانش و تصمیم گیری، برای سازمانها و شرکتهای مختلف و همچنین برگزاری سمینار در حوزه پژوهش و فناوری است.
در حال حاضر کتاب جدیدی در دست تالیف دارید؟
در حال حاضر ترجمه و تالیف کتابی با عنوان «ارزیابی ۳۶۰ درجه» را به پایان رسانده ام که با توجه به بالا بودن هزینه چاپ، درصدد یافتن اسپانسر برای اننشار آن هستم که صندوقهای بازنشستگی صنعت نفت میتواند در این زمینه حمایت کند. کتاب دیگر آماده انتشار در حوزه " ارزیابی مشاغل با مدل هی گروپ (Hay Group) " است که صرفاً برای صنعت نفت کاربرد دارد که در همین ارتباط معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی (اداره کل تشکیلات و روشهای) وزارت نفت میتواند برای انتشار آن کمک کند.
علاقه به کتاب و کتابخوانی در شما از کجا نشات گرفت؟
علاقه به کتاب بیشتر منبعث از استعداد فردی، نیاز به یادگیری و همچنین ناشی از علاقمندی و ویژگی های شخصیتی است. البته نمیتوان تاثیر محیط اجتماعی و خانواده را نیز نادیده گرفت. من بعد از بازنشستگی در دوره مدیریت عالی کسب و کار (DBA) دانشگاه تهران (دانشکده مدیریت) به اتفاق همسرم شرکت کردم به این دلیل که نمیخواستیم از درس و دانشگاه دور بمانیم. افزون بر آن مطالعه مطالب و کتاب های جدید در حوزه سازمان و مدیریت در برنامه روزانه زندگیام قرار دارد. به تازگی نیز مطالب و مقالاتی با موضوع " نیاز سنجی آموزشی" و «مدیریت استعدادها و شایسته سالاری» در ارتباط با برگزاری دوره های آموزشی مطالعه میکردم. به اعتقاد من در زمینه مطالعه و کتابخوانی عامل «احساس نیاز به یادگیری» از دیگر موارد پررنگتر می باشد.
شما به عنوان یکی از فرهیختگان اهل قلم فکر میکنید مطالعه چه میزان در افزایش سطح سلامت محور بازنشستگان موثر است؟
معتقدم برای بازنشستگان، در کنار ورزش و تفریح، یکی از بهترین فعالیتها کتابخوانی است که البته هر کسی یک ریتم خواندن دارد. به عنوان نمونه زمینه مطالعه من بیشتر در حوزههای مدیریتی و مذهبی است.
چه توصیهای به بازنشستگان برای مطالعه و کتابخوانی دارید؟
بازنشستگی فرصت بسیار مناسبی برای یادگیری بیشتر است. توصیهای که به بازنشستگان دارم این است که در زمینههای مورد علاقه خود هر میزان میتوانند مطالعه روزانه را در برنامه قرار دهند به این دلیل که کتابخوانی یکی از برنامههای مناسب برای پر کردن اوقاقت بیکاری دوران بازنشستگی است. در حال حاضر بالاترین سرانه مطالعه به کشورهایی همچون ژاپن، سوئد، کره جنوبی، نروژ، دانمارک اختصاص دارد که از کشورهای پیشرفته هستند. من شخصاً اقبال به مطالعه و کتابخوانی را در سفر به ژاپن شاهد بودم که در قطار شهری کسی را در حال صحبت نکردن نمیدیدم و همه در حال مطالعه کتاب و روزنامه بودند. آنچه مشخص است کتابخوانی در رشد و اعتلای توسعه فرهنگی هر جامعهای خیلی موثر است و این موضوع غیرقابل انکار است.
فکر میکنید با گسترش فضای مجازی، کتاب و کتابخوانی چگونه میتواند جایگاه خود را حفظ و تداوم داشته باشد.
آنچه نمیتوان انکار کرد این است که اقبال زیاد به فضای مجازی، زمینه بهتر و مناسبتری را برای مطالعه و کتابخوانی فراهم کرده است که میتوان با دو مدل صوتی و همچنین فایل های مجازی (پی دی اف) مطالعه را دنبال کرد که در هر دو بخش کتابهای متنوع با سلایق مختلف هم در دسترس است و بازنشستگان عزیز میتوانند فهرستی زیاد براساس خلقیات و علاقمندی خود انتخاب نمایند. روش دیگر کتابخوانی گروهی است که نمونه آن را ما در یکی از گروه های مجازی منابع انسانی ( HR) دنبال میکنیم که بعد از ترجمه و یا معرفی کتاب درباره آن بحث و گفت و گو میشود.
با توجه به پایین بودن سرانه مطالعه در کشور که طبعا جامعه بازنشستگان هم از آن مستثنی نیستند، صندوقهای بازنشستگی صنعت نفت چه نقشی میتواند در افزایش سرانه مطالعه و همچنین فرهنگسازی بیشتر آن داشته باشد؟
آنچه در حوزه بازنشستگان صنعت نفت باید مورد توجه قرار داد این است که نباید افراد را بعد از بازنشستگی رها کرد و افزون بر موضوعات مهمی که در حوزههای ورزش، تفریح، گردشگری، بهداشت و درمان از سوی صندوقهای بازنشستگی کارکنان نفت مورد توجه قرار میگیرد، در حوزه مطالعه و کتابخوانی نیز چند پیشنهاد مشخص دارم:
اولین گام تعبیه قفسههای کتاب در دفاتر نمایندگی های صندوقهای بازنشستگی صنعت نفت در سراسر کشور است تا از این طریق کتابهای مختلف در دسترس جامعه بازنشستگان قرار گیرد و کتابها دست به دست بچرخد و البته برای باز پس آوردن آن محدودیت زمان ایجاد نکنیم. در صورت اجرایی شدن این اقدام بنده برای اهدای تا ۲۰۰جلد کتاب در حوزه مدیریت و مذهبی اعلام آمادگی میکنم. ضمن آنکه پس از این گام میتوان فراخوانی برای «کتاب هدیه دادن» ایجاد کرد تا دیگران نیز کتابهای خود را به دفاتر نمایندگی صندوقها اهدا کنند. اگر این اقدام حتی بتواند ۱۰ درصد از بازنشستگان را به مطالعه ترغیب کند، نتیجه قابل توجهی در افزایش سرانه مطالعه میان این جامعه ایجاد خواهد کرد.
گام بعدی ایجاد لینک ویژه کتابخوانی در سایت (تارنما) صندوقهای بازنشستگی کارکنان صنعت نفت است تا بازنشستگان به آسانی بتوانند با مراجعه به آن کتابهای صوتی و فایل های مجازی (پی دی اف) را براساس سلیقه خود انتخاب کنند. از مزایای کتاب صوتی که اتفاقا به ویژه در سنین بازنشستگی کاربرد دارد این است که در سفر، ورزش و هر فعالیتی میتوان آن را گوش داد و دنبال کرد.
پیشنهاد دیگر اینکه در زمان معرفی بازنشستگان نمونه، بخشی هم برای تقدیر از بازنشستگان فعال در حوزه نشر، تالیف، ترجمه و ترویج کتاب اختصاص داده شود که در این زمینه بعد معنوی آن اهمیت زیادی دارد. افزون بر این موارد صندوقهای بازنشستگی صنعت نفت میتواند به نویسندگان بازنشسته در انتشار کتاب کمک کند.
توصیه دیگری که دارم این است که مدیریت توسعه منابع انسانی چهار شرکت اصلی (نفت، گاز، پالایش و پخش و پتروشیمی) کمیته انتشارات و تالیفات را برای حمایت از همکاران اهل قلم دوباره فعال و راه اندازی کنند که این اقدام میتواند در صندوقها هم محقق شود و بنده در تمامی موارد فوق برای همکاری با صندوقها اعلام آمادگی میکنم.
آخرین پیشنهاد من برای راه اندازی کتابخوانی گروهی در دفاتر کانونهای بازنشستگی صنعت نفت است که در حال حاضر شاهد برقراری برخی دورههای آموزشی در آنها هستیم. روسای کانون ها میتوانند سرفصل کتابخوانی گروهی را نیز راه اندازی کنند و در افزایش سرانه مطالعه و حال بهتر بازنشستگان موثر باشند.
