آبادان یکی از شهرهای مهم ایران و قلب تپنده اقتصاد نفتی کشور محسوب می‌شود. بسیاری از اولین‌های ایران در آبادان تاسیس شده است؛ شهری که از محبوبیت خاصی در بین مردم ایران برخوردار است. آبادان از مناطق آزاد تجاری ایران محسوب می‌شود که با سرگذشتی پرفرازونشیب، مردمانی خون‌گرم و آداب‌ورسومی دیرین، از ارزش بسیاری برخوردار است.
آبادان کجاست؟
شهر آبادان در جنوب غربی ایران، موقعیت جغرافیایی این شهر در طول ۴۸ درجه و ۱۷ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و ۲۰ دقیقه و با بلندای سه متر از سطح دریا و با پهناوری ۲,۷۹۶ کیلومتر مربع است. آبادان از جمله شهرهایی است که در یکصد سال اخیر و به‌ویژه پس از احداث پالایشگاه نفت در سال ۱۹۱۰ میلادی (۱۲۸۹ شمسی) روزبه‌روز بر اهمیت اقتصادی آن افزوده شده است. شهر آبادان تا قبل از آغاز جنگ عراق و ایران (۱۳۵۹-۱۳۶۷) یکی از شهرهای مهم ایران و در مقاطعی یکی از شهرهای معروف خاورمیانه بود.
وجه تسمیه آبادان
معدود نوشته‌های موجود درباره تاریخ بنای شهر، از جامعیت لازم برخوردار نیستند و بسیاری از کتب و منابع معتبر را از قلم انداخته‌اند. از این‌رو، همواره از سوی خوانندگان و علاقه‌مندان سؤالات چندی درباره تاریخ بنای شهر و وجه تسمیه آن مطرح بوده است. در سال ۱۳۱۴ طی مصوبه شورای وزرای وقت نام عبادان به آبادان تغییر یافت. بخشی از جزیره آبادان در دوره ساسانیان بهمن اردشیر خوانده می‌شده است که نام رود بهمنشیر یادگار آن نام کهن است. اوپاتان نام کهن‌تر آبادان است. به‌دلیل وجود زیارتگاه کوچکی که ادعا می‌شود خضر نبی در آن دیده شده است گاهی به این منطقه نام مذهبی جزیرةالخضر هم داده شده است.
منبع عکس: ناشناس
اقلیم و آب و هوای آبادان
خوزستان از زمان‌های قدیم به داشتن هوای گرم معروف بوده است و آبادان نیز که از شهرهای جنوبی خوزستان است، از این ویژگی مانند سایر شهرهای جنوبی استان برخوردار بوده است. در برخی از کتاب‌ها از آن به‌عنوان شهری نام برده‌اند که فاقد زمستان است. آبادان به‌علت قرار گرفتن در کنار اروندرود، رود بهمنشیر و رود کارون و به‌طور کلی در جوار خلیج فارس دارای تابستانی بسیار گرم و زمستانی معتدل و فرح‌بخش است چنان که لطافت هوای آن گردشگران زمستانی و نوروزی را به خود جذب می‌کند. آبادان در دشت واقع شده و درمجموع هوای گرمی دارد. گرمای آن در ماه‌های تیر و مرداد ماه تا ۵۸ درجه سانتی‌گراد بالا می‌رود و در بهمن ماه تا صفر درجه سانتی‌گراد هم پایین می‌آید. میانگین حداقل درجه حرارت آن در سال ۷٫۱۷ و حداکثر ۶٫۳۲ درجه سانتی‌گراد است. پراکندگی فشار هوا در آبادان در طی سال، به دو صورت مشخص فصلی در می‌آید، بدین ترتیب که در آخر فصل پاییز و آغاز زمستان (آذر، دی و بهمن) درجه گرما پایین است و میزان فشار جو به حداکثر خود می‌رسد و در تابستان (خرداد، تیر و مرداد) که درجه گرما بالا است، فشار هوا به حداقل کاهش می‌یابد. بنابراین هوا در فاصله ماه‌های آبان تا فروردین سال بعد مطبوع و مناسب است. منطقه آبادان در کل مرطوب است، رطوبت نسبی در آبادان در میانه روز کاهش می‌یابد و در مواقعی که باد از جنوب جریان دارد رطوبت به سرعت بالا می‌رود. میزان متوسط بارندگی سالانه در شهر آبادان ۱۵۷ میلی‌متر است، باران‌های موسومی و گاه بسیار شدید از آذر تا اردیبهشت برخی مواقع حتی موجب آب گرفتگی در سطح خیابان‌ها می‌شود. اوج بارندگی آبادان در ماه‌های آبان، آذر و دی است و در ماه‌های بهمن، اسفند و فروردین باران نسبتا مناسبی می‌بارد، اما شدید نیست و صرفا در تغییرات جوی مؤثر است. در فصل تابستان علاوه بر گرمای شدید این شهر، ریزگردها نیز هوای این شهر را به‌شدت آلوده می‌کنند و به گونه‌ای که سطح دید افقی به‌شدت کاهش می‌یابد و تنفس بسیار مشکل می‌شود. منشا برخاستن گرد و غبار از جنوب شرق کشور عراق و جنوب اهواز است که این دو کانون فعالیت یکدیگر را تشدید کرده‌اند. همچنین، سرعت باد باعث گسترش گردوغبار در سطح استان خوزستان و شهر آبادان می‌شود.
مردم آبادان
عکس از وب‌سایت طرف‌داری
لهجه آبادانی
بیشتر مردمانی که در شهر آبادان جاگیر شدند، از شمال خوزستان و منطقه نفتی مسجدسلیمان بودند و با رونق بیشتر این شهر مردم در جستجوی کار از جاهای دورتر به این شهر آمدند که بیشتر ایشان نیز از استان بوشهر و چهارمحال بختیاری بودند. از ترکیب این مردمان جامعه، لهجه آبادانی پدید آمد؛ چنانکه لهجه آبادانی آمیزه‌ای از لهجه‌های لری دشتی با لهجه محلی شده است.
جمعیت
جمعیت شهر آبادان طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۲۱۷٬۹۸۸ نفر و جمعیت نسبی در هر کیلومتر مربع ۱۷۱ نفر است و در سرشماری ۹۰ رشد جمعیتی شهرستان آبادان منفی ۴٫۶ بوده است که بخشی از جمعیت آن به‌ویژه در مناطق روستایی را ایرانیان عرب تشکیل می‌دهند؛ اما طبق آمار جدید که شهرداری شهر آبادان منتشر کرده رشدی معادل ۲۰ درصد را از سال ۹۲ تاکنون نشان می‌دهد و جمعیت این شهر به بالای ۳۰۰ هزار نفر رسیده است.
فرهنگ مردم آبادان
آنچه آبادان را بیش از هر چیز دیگری از بقیه شهرهای ایران متمایز می‌کند، فرهنگ خاص آن است، در گذشته وجود خارجی‌ها و به‌ویژه انگلیسی‌ها و نیروهای آموزش دیده هندی از یک سو فرهنگ غربی را به این شهر تحمیل کرده بود و از سوی دیگر قومیت‌های مختلف ایرانی ساکن شده در این شهر فرهنگی درآمیخته را به وجود آورده است. در آبادان پیروان مذاهب مختلف، در کمال دوستی و صمیمیت در کنار یکدیگر به اجرای فرایض مذهبی می‌پردازند و تضاد و برخوردی بین آن‌ها وجود ندارد؛ شاهد این موضوع وجود مسجد امام موسی بن جعفر (ع) و کلیسا، حسینیه جهرمی‌ها و مسجد اهل سنت در کنار هم است. البته امروزه بیشتر مردم این شهر را شیعیان تشکیل می‌دهند و به میزان بسیار کمی نیز از هم‌وطنان اهل سنت در این شهر زندگی می‌کنند. طبق تخمین انجام شده ۳۰ درصد جمعت شهر را نیز عرب‌ها تشکیل می‌دهد و باقی جمعیت نیز فارس (۷۰ درصد) هستند. همچنین قومیت‌های مختلف به‌ویژه لرهای بختیاری در آبادان حضور فراوانی دارند.
اقتصاد آبادان
عکس از وب‌سایت Wikipedia
پالایشگاه نفت آبادان، یکی از نخستین واحدهای بزرگ صنعتی کشور به شمار می‌رود. این پالایشگاه که از نظر تنوع تولید یکی از بزرگترین پالایشگاه‌ها و دارای فرآورده‌های بیشتری است یکی از مراکز بزرگ صنعت نفت دنیا محسوب می‌شود، به‌طوری که تعداد تولیدات آن را بیش از ۱۰۰ رقم ذکر کرده‌اند که از آن میان می‌توان نفت چراغ، نفت کوره، قیر، نفت، گاز، نفت سفید، بنزین اتومبیل، هواپیما و جهت سوخت دیزل، سوخت کشتی و انواع حلال‌های را نام برد. شرکت سهامی پتروشیمی آبادان نیز یک مجتمع پتروشیمی مرکب از هفت کارخانه است که فرآورده‌هایی از قبیل اتیلن، کلر، سود سوزآور، پلی وینیل کلراید و مانند آن تولید می‌کند. وجود شرکت شیلات جنوب، کارخانه‌های متعدد رنگ‌سازی، ظروف آلومینیوم و … سبب رونق صنایع در این منطقه شده است. مهم‌ترین معادن این شهرستان معادن نفت و گاز است که در اکثر نقاط وجود دارند. منابع نمک آن نیز به‌علت رسوبات دریایی فروان است.
کشاورزی و دامداری
در آبادان کشاورزی به کشت و پرورش درخت خرما (نخل) اختصاص دارد. تعداد نخل‌های موجود در این ناحیه را چهار میلیون اصله برآورد کرده‌اند که از انواع خرماها می‌توان «سعمران برمی»، «قنطار»، «حلاوی» و «بریم» را نام برد. جهت آبیاری این نخلستان‌ها از رودخانه‌های کارون و اروندرود استفاده می‌شود. شهرستان آبادان به‌علت مجاورت با شاهرگ اقتصاد کشور یعنی نفت و تاسیسات نفتی، از رفاه نسبتا بیشتری برخوردار بوده و مهم‌ترین رشته‌های فعالیت اقتصادی اهالی به‌ترتیب اهمیت کارگری، کشاورزی، بازرگانی، ماهی‌گیری و صنایع دستی است. بازرگانی از جمله اموری بوده که به‌علت فراوانی خرما در منطقه رواج داشته و بیشتر معاملات بر صادرات خرما و واردات مواد خوراکی، البسه، کالاهای صنعتی و غیر صنعتی استوار است که با کشورهای مختلف خارجی صورت می‌گیرد. ماهی‌گیری نیز از جمله مشاغل رایج اهالی بومی آبادان بوده و ماهی‌های صید شده تحت نظر شرکت شیلات مقداری صادر و مقداری هم به مصرف محلی می‌رسد.
فرودگاه آبادان
عکس از وب‌سایت Wikipedia
فرودگاه آبادان (فرودگاه بین‌المللی آیت‌اله جمی) را می‌توان در زمره اولین فرودگاه‌های کشور محسوب کرد که در سال ۱۳۲۰ توسط شرکت ملی نفت ایران احداث شد، یک فرودگاه همگانی با کد یاتا ABD است که دو باند فرود آسفالت دارد و طول باند بزرگ‌تر آن ۳,۱۰۴ متر است. این فرودگاه در ضلع شرقی جزیره آبادان در موقعیت جغرافیایی ۴۸ درجه و ۱۳ دقیقه و ۴۲ ثانیه طول شرقی و ۳۰ درجه و ۲۲ دقیقه و ۱۶ ثانیه عرض شمالی در زمینی به مساحت ۳۸۳٫۴ هکتار واقع شده است که از شرق و جنوب به شهر آبادان به فاصله ۱۰ کیلومتر تا مرکز شهر، از شمال به خرمشهر به فاصله ۱۸ کیلومتر و از غرب به رودخانه اروند و مرکز کشور عراق منتهی می‌شود.
غذاهای خاص آبادان
منبع عکس: ناشناس
در شهر آبادان غذاهایی طبخ می‌شود که در کشور شناخته شده‌اند. قلیه ماهی (غذای خورشتی)، دال عدس و سمبوسه که یکی از غذاهای هندی است و در ایران از طریق مردم آبادان به شهرت رسیده است. فلافل هم نوعی غذای خشک است که مربوط به کشور لبنان بود؛ اما در ایران به نام آبادان شناخته شده است و این شهر توانسته شخصیت خاصی به این غذای ساده بدهد.
محله‌های معروف آبادان
محله‌های معروف آبادان به نام احمدآباد، امیری، کوی کارگر، امیرآباد، بریم، بوارده (شمالی و جنوبی)، (کارون). کوی ولایت (اروسیه)، کوی لاله، هزاری‌ها، هلندی‌ها است. کوی بهار، کوی قدس، کوی بهارستان، کوی گلستان، کوی ذوالفقاری، کوی ملت، کوی بهمن، کوی ولی‌عصر، تانک فارم، جمشیدآباد، سرویس قنواتی، هلال بریم، فیه و ۷۰۰ دستگاه، همچنین کوی فرهنگیان است.
منطقه آزاد اروند
عکس از وب‌سایت Wikipedia
این منطقه بر اساس طرح جامع تهیه شده شامل سه بخش اصلی شهرک‌های صنعتی خرمشهر و آبادان، شلمچه و جزیره مینو است. از کل مساحت اراضی این منطقه ۸۶۰۰ هکتار به فعالیت‌های صنعتی و ۴۸۰۰ هکتار به سایر بخش‌ها در زمینه بازرگانی گردشگری و اداری و ۳۸۰۰ هکتار به بخش‌های بندری، انبارداری و ترانزیت اختصاص یافته است. وجود آب شیرین فراوان و رودهای بهمنشیر، کارون و اروند و امکانات دیگر مانند حمل و نقل جاده‌ای، ریلی، دریایی و هوایی به داخل و خارج کشور و فرودگاه آبادان و فاصله کم با کشورهای هم‌جوار از مزیت‌های منطقه آزاد اروند است. منطقه آزاد اروند در نیمه دوم سال ۱۳۸۲ به تصویب رسیده است و با وسعتی بالغ‌بر ۱۷,۲۰۰ هکتار بزرگترین منطقه آزاد تجاری و صنعتی کشور است.
جاهای دیدنی آبادان
شهر آبادان که به برزیل ایران مشهور است، از مقاصد منحصربه‌فرد گردشگری در ایران محسوب می‌شود. جاهای دیدنی آبادان تلفیقی از معماری‌های بومی و بین‌المللی است که در جای‌جای آن نشانه‌هایی از نفت یا جنگ‌تحمیلی مشاهده می‌شود. از جمله مراکز توریستی آبادان می‌توان به مسجد رنگونی‌ها، کلیسای سورت گاراپت، سیتی سنتر آبادان، موزه بنزین، بازارچه مرزی و ته‌لنجی‌ها ،سینما رکس و رودخانه بهمنشیر اشاره کرد.
منبع: کجارو