چرا دریاچه نمک حوض سلطان؟
این دریاچه با سطح صیقلی خود عنوان بزرگترین آینه طبیعی ایران را به خود اختصاص داده است و می‌توانید شاهد انعکاس تصویر آسمان در زمین باشید. حوض سلطان با ویژگی منحصر به فرد خود فرصت مناسبی را برای ثبت تصاویر کم نظیر به شما می‌دهد.
خوشگذرانی در دریاچه
عبور از دریاچه: گذر از عرض دریاچه به حدی جالب و لذت‌بخش است که بسیاری از افراد ۵ ساعت از زمان خود را صرف می‌کنند تا به انتهای آن برسند. حواستان باشد که این دریاچه با دیگر دریاچه‌ها فرق دارد. اینجا دریاچه نمک است و نمی‌شود با قایق از میان آن گذشت. باید مسیر را با پای پیاده طی کنید.
تماشای بزرگترین آینه طبیعی ایران: سطح صیقلی دریاچه به مانند آینه‌ای طبیعی خودش را در بستر بیابان گسترانیده و جلوه خاصی را به وجود آورده است. پس خودتان را در بزرگترین آینه طبیعی ایران تماشا کنید.
ثبت تصاویر خارق‌العاده: عکاسی از این منظره، عکاسان بسیاری را به سوی خود می‌کشاند تا تصاویر زیبایی را برای خود ثبت کنند.
دوچرخه‌سواری و آفرود: برخی نیز در گروه‌های دوچرخه‌سواری و آفرود راهی این منطقه می‌شوند و عرض دریاچه را طی می‌کنند.
بهترین فصل سفر به دریاچه حوض سلطان
بهترین زمان برای رفتن به دریاچه اوایل فصل بهار و اواسط پاییز است؛ چرا که در دیگر ایام سال از سرمای سخت و یا تابش شدید آفتاب در امان نخواهید بود و یا شانس دیدن دریاچه را نخواهید داشت.
بهار: آب و هوای منطقه رو به اعتدال می‌رود؛ اما هر چه از ابتدای بهار می‌گذرد گرما بیشتر به منطقه غالب می‌شود.
تابستان: تابش آفتاب، شدید و گرمای هوا زیاد است.
پاییز: آب و هوا باز هم راه اعتدال را در پیش می‌گیرد؛ اما هرچه به زمستان نزدیک‌تر می‌شویم سرما بیشتر حس می‌شود.
زمستان: این فصل سرمای سختی را بر منطقه حاکم می‌کند. وجود ارتفاعات البرز در شمال دریاچه باعث می‌شود در این فصل دریاچه پرآب شود و دیگر قادر نباشید کف نمکی آن را ببینید.
نکات مهم
اگر دوست دارید تا وسط دریاچه جلو بروید حتما در انتخاب کفش و شلوار خود دقت کنید و لباس اضافه به همراه داشته باشید چرا که اثرات گل و نمک به سختی از روی پوشش شما پاک می‌شوند.
کلاه آفتاب‌گیر و کرم ضدآفتاب برای پیشگیری از آفتاب سوختگی به شدت پیشنهاد می‌شود.
امکانات دریاچه حوض سلطان
این دریاچه فاقد امکانات است و باید به این مساله توجه کنید.
اقامت در بازدید از حوض سلطان
دریاچه نمک در یک منطقه بیابانی بین استان تهران و قم واقع شده است. برای تماشای این جاذبه می‌توانید در قم و یا تهران اقامت کنید. کمپینگ در این منطقه به دلیل وجود آب و خطرات احتمالی توصیه نمی‌شود.
راه دسترسی به دریاچه حوض سلطان
دریاچه نمک حوض سلطان در ۴۰ کیلومتری شمال شهرستان قم و ۸۵ کیلومتری جنوب تهران قرار گرفته و در حاشیه اتوبان کاملا قابل مشاهده است.
دو مسیر برای رسیدن به دریاچه وجود دارد:
۱- در اتوبان قم- تهران بعد از مجتمع مهتاب و پشت سر گذاشتن اولین تپه کنار دریاچه و در کنار تپه دوم وارد یک جاده خاکی شوید که به سمت پایین و دریاچه می‌رود و به عنوان جاده اصلی معدن نمک شناخته می‌شود. برای اینکه جاده را گم نکنید بهتر است بدانید که یکی از نشانه‌های این خروجی، تابلوی تهران ۹۵ کیلومتر است.
۲- در اتوبان تهران - قم پس از طی ۷۰ کیلومتر در سمت چپ، جاده‌ای به سمت روستای چشمه شور وجود دارد که تابلوی اطلاعات گردشگری در کنار آن است. وارد آن شوید و از اولین زیرگذر به آن سوی اتوبان بروید تا به دریاچه برسید.
از کنار جاده تا دریاچه یک ساعت و نیم پیاده‌روی لازم است. قبل از دریاچه، زمین بسیار هموار و بدون برجستگی وجود دارد.
با رسیدن به حاشیه دریاچه به زمین گِلی برخورد می‌کنید؛ اما جای هیچ نگرانی از مرداب و فرورفتگی زیاد نخواهد بود. پس از گذر از این زمین گلی دریاچه آغاز می‌شود. درون دریاچه، جاده خاکریزی وجود دارد که به منظور جلوگیری از فرورفتن خودروها در باتلاق و بهره‌برداری از نمک دریاچه ایجاد شده است.
نکته: اگر در زمان پر آبی و گل‌آلود بودن مسیر به سوی این جاذبه بروید ممکن است با دردسر مواجه شوید پس شرایط آب و هوایی و توان خودروی خود را برای سفر به این دریاچه در نظر داشته باشید. اگر در مسیر گیر کنید، محلی‌ها به کمک‌تان می‌آیند اما هزینه‌های نسبتا بالایی را از شما دریافت می‌کنند.
دیدنی‌های اطراف
روستا و کاروانسرای علی‌آباد در فاصله 13 کیلومتری
مشخصات حوض سلطان
حوض سلطان به شکل یک فروافتادگی نامتقارن به طول ۱۸ و عرض ۱۶ کیلومتر است که در ارتفاع ۷۱۰ متری از سطح دریا قرار دارد. این دریاچه به صورت ۵ لایه جدا از هم است که تا عمق ۴۲ متری زمین نفوذ کرده‌اند. لایه‌های نمکین دریاچه تا ۲۰ متر ضخامت دارند و با خاک‌های رسی با طیف رنگ قهوه‌ای تا خاکستری از هم جدا می‌شوند. خاک شور دریاچه به صورت دایره‌های هم مرکز در محدوده مرکز آن به چشم می‌خورد و هر چه از مرکز دریاچه فاصله بگیریم و به حاشیه آن نزدیک شویم میزان شوری کاهش می‌یابد.
نکته جالب توجه این است که این منطقه دو چاله نمکین را در خود دارد که یکی از آنها، چاله غربی حوض سلطان است و چاله شرقی با نام حوض مره شناخته می‌شود. البته آبراهه باریکی میان این دو جریان دارد و مانع جدایی کامل آنها از هم شده است. در قسمت غربی حوض سلطان آب‌های روان سطحی منطقه در آن دیده می‌شود؛ در حالی که حوضه شرقی که در واقع همان حوض مره است به غیر از آب‌های سطحی، از آب رودهایی مانند رودشور و قرهچای نیز تغذیه می‌کند. این رودها اغلب از شوره‌زارها و اراضی نمکی اطراف گذر می‌کنند. به عبارتی ساده‌تر آب در ابتدا وارد حوض مره می‌شود و سر ریز آن پس از گذر از آبراهه به حوض سلطان می‌ریزد. در صورت پر شدن حوض سلطان، آب اضافی باز هم به حوض مره باز می‌گردد و در نهایت سر ریز این دو حوض، سر از دریاچه نمک در می‌آورد.
پوشش گیاهی و جانوری
در فصول پرآبی همچون زمستان، کفه نمکی حوض سلطان به زیر آب می‌رود و همین امر موجب شده است تا حاشیه یا کمربند باتلاقی آن در اضلاع شمالی و شمال غربی پوشش گیاهی خاص خود را دارا باشد. بیش از ۲۴۰ گونه ارزشمند از ریزموجودات هوازی مانند جلبک‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها در دریاچه وجود دارند و بیش از ۴۰ گونه گیاهی نیز در منطقه مشاهده شده است که بخشی از آنها عبارتند از: گز، سودا، پرند، سالسولا، درمنه بیابانی، اشنان، تاغ زرد و سیاه، سودا و اسفناج. این گیاهان از نظر خواص دارویی، مواد موثر و سایر کاربردها دارای اهمیت هستند.
آرتمیای بومی قم، تنها جانداری است که در دریاچه حوض سلطان زندگی می‌کند. آرتمیا در واقع میگوی آب‌های شور است و از لحاظ اقتصادی به شدت ارزش دارد. این جانور از شاخه بند پایان و رده سخت پوستان بوده و برای حفظ بقای نسل خود نسبت به زندگی در آب شور سازش پیدا کرده است. دیگر جانورانی که در منطقه دیده شده‌اند عبارتند از:
پرندگان: هوبره، قرقی و کبوتر چاهی، انواع عقاب و انواع پرندگان مهاجر همچون غاز خاکستری، آنقوت، لک لک، فلامینگوی بزرگ
پستانداران: خرگوش، موش صحرایی، گرگ، شغال، خارپشت، روباه و آهو و در گذشته جبیر و گورخر آسیایی
خزندگان: مار و سوسمار که در کنترل بیولوژیک آفات نقش دارند.
عنکبوتیان و حشرات: عنکبوت، رتیل، موریانه و مورچه‌های کمیاب
حوض سلطان، معدنی غنی در کویر
ساده‌ترین راه استفاده از دریاچه، استخراج نمک طعام موجود در آن است که به شیوه سنتی و جهت مصارف صنعتی صورت می‌گیرد؛ اما بررسی‌ها حاکی از آن است که در نمک دریاچه موادی از قبیل سدیم کلرید، سدیم سولفات، منیزیم کلرید و منیزیم سولفات نیز وجود دارند.
اهمیت ترکیب نمک دریاچه زمانی مشخص می‌شود که بدانید منیزیم از نظر فراوانی هشتمین عنصر در قشر خارجی زمین است که اغلب به صورت محلول در ترکیب آب دریاها و یا به صورت سنگ معدن منیزیم کلرید، در طبیعت وجود دارد. میزان منیزیمی که از آب دریا به دست می‌آید تنها 0.2 تا 0.3 درصد است در حالی که میزان منیزیم دریاچه نمک ۱۰ تا 14.7 درصد یعنی ۳۵ تا ۵۰ برابر منیزیم آب دریاست.
بنابراین می‌توان گفت دریاچه نمک می‌تواند به عنوان یکی از غنی‌ترین معادن و منابع عظیم تولید منیزیم در نظر گرفته شود. از سوی دیگر ارزش اقتصادی آن نیز بسیار بیش از استخراج منیزیم از آب دریاست و از هر ۱۰۰ کیلوگرم نمک، ۱۰ تا ۱۴ کیلوگرم منیزیم حاصل می‌شود.
اهمیت منطقه
این منطقه از نظر زیست‌شناسی، بوم‌شناسی، دیرینه‌شناسی، هوا، اقلیم، اشتغال‌زایی و تفرجگاهی بسیار اهمیت دارد و می‌تواند یکی از چشم‌اندازهای توسعه استان قم به حساب آید. ارزش و اهمیت این دریاچه به حدی است که باعث شد در راستای حفاظت از حیات حوض سلطان در برابر تعرض سودجویان و ناآگاهان محیط‌زیست و ترمیم خسارات وارد شده به پوشش گیاهی و جانوری، این منطقه در سال ۸۸ به مدت پنج سال به عنوان منطقه شکار ممنوع معرفی شود.
توصیه‌های کارناوالی
- همراه بردن قطب‌نما و GPS توصیه می‌شود؛ اما در صورتی که به آنها دسترسی ندارید به هنگام ورود به دریاچه نقطه‌ای را در آن سوی دریاچه نشان کنید تا از مسیر منحرف نشوید.
- ترجیحا این سفر را با دوستان و خانواده و در قالب گروه انجام دهید.
- آسیب زدن به طبیعت حیات این دریاچه را به خطر می‌اندازد پس مراقب آن باشید.
- قبل از ورود به دریاچه آب و خوراکی‌های لازم را تهیه کنید تا دچار مشکل نشوید.
- اتراق و صرف غذا در طول دریاچه را فراموش کنید. تابش آفتاب شما را آزار خواهد داد.
- لطفاً از رها کردن زباله‌های خود در محیط و اطراف منطقه خودداری کنید تا همیشه شاهد زیبایی‌های آن همراه با عزیزانتان باشید.
منبع: کارناوال