آسمان کویر و زیبایی نهفته در شب‌های آن، سال‌هاست که در کتاب‌های نویسندگان و شاعران و زمزمه‌های عارفان و عاشقان رسوخ پیدا کرده است اما درک این زیبایی جز با تجربه زیست شبانه در کویر حاصل نمی‌شود.از میان پهنه کویری این سرزمین که هر گوشه آن می‌تواند جایی برای رصد ستارگان و کهکشان‌ها باشد، کویر سه قلعه سرایان حال و هوای دیگری برای منجمان و گردشگران نجوم دارد و به اذعان آنان آسمان این نقطه از کویر پرستاره‌تر است. آسمان کویر سه قلعه اغلب اوقات صاف است و رصدگاه آن می‌تواند به بهشتی برای گردشگران نجومی و مشتاقان رصد اجرام آسمانی تبدیل شود که ترکیب آن با چشم‌انداز کویر صبحگاهی و وجود شن‌های روان در اقصی نقاط آن جاذبه‌ای بی‌مثال برای ورود گردشگر خارجی خواهد بود. جاذبه‌های این کویر دیدنی حتی نظر وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را هم به خود جلب کرده تا جایی که چندی پیش در یکی از حساب‌های کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی به معرفی آن پرداخت و با اشاره به جاذبه‌ها و ویژگی‌های کویر سه قلعه سرایان در استان خراسان جنوبی، آن را منطقه‌ای دیدنی و منحصر برای تماشای بارش شهابی برساوشی تابستانی در کشور معرفی کرد.
کویر سه قلعه یکی از منحصر به فردترین کویرهای شرق کشور است که در فاصله ۳۰ کیلومتری از مرکز بخش سه قلعه و ۵۵ کیلومتری از مرکز شهرستان سرایان در استان خراسان جنوبی قرار دارد. جغرافیای سه قلعه به گونه‌ای است که در مسیر جریان گرد و غبار محلی قرار ندارد، افق دید باز و حدود صفر درجه در محل رصدگاه، امنیت بالای منطقه، دارا بودن جاذبه‌های کویری زیبا و استثنایی شامل تپه‌های ماسه روان (تپه ماهور)، دریاچه نمک، دق (زمینی کاملاً صاف و سفت که دارای هیچ گونه پوشش گیاهی نیست) و اقامتگاه‌های بومگردی زیبا و دنج، این منطقه را به عنوان جاذبه‌ای دیدنی و منحصر در منطقه و کشور معرفی می‌کند و صد البته بارش شهابی برساوشی هرسال بخصوص در مردادماه جلوه زیبا و خاصی دارد.
اجرای همزمان رصد ستارگان و رالی در دق سه قلعه
یک کارشناس گردشگری در خراسان جنوبی کویر سه قلعه را به واسطه داشتن آسمانی تاریک برای رصد ستارگان دارای ویژگی و اهمیت خاص دانست و گفت: برای همین ویژگی است که کویر سه قلعه مورد توجه گروه‌های آماتور و حرفه‌ای علاقه‌مند به نجوم قرار گرفته است. احسان درستکار در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از دیگر امتیازات این کویر به دق وسیع و تپه‌های ماسه‌ای اطراف رصدگاه نجوم اشاره کرد که برای هر گروه علاقه‌مند و طبیعت‌گرد شرایط مناسب و ایده‌آلی دارد به طوری که اجرای برنامه‌های رصد ستارگان، رالی در دق وسیع و پیمایش و کویرنوردی در تپه‌های ماسه‌ای به طور همزمان امکان‌پذیر است. وی افزود: شرایط منحصر به‌فرد شهرستان سرایان از نظر تنوع آب و هوایی و موقعیت جغرافیایی خاص که از مناطق کوهستانی و سرسبز است و در عین حال ریگزارها و تپه‌های ماسه‌ای را در دل کویر سه قلعه جا داده و این شهرستان را به یکی از نقاط دیدنی و گردشگرپذیر خراسان جنوبی مبدل کرده است. این کارشناس گردشگری گفت: پوشش گیاهی کویر سه قلعه نیز مانند بسیاری از مناطق کویری و بیابانی ایران شامل گونه‌های متعدد و گوناگون شامل گیاهانی مانند تاغ ریال قیچ، اسکنبیل، خارشتر و ارمک است و پوشش جانوری شامل خزندگانی مانند افعی شاخدار ایرانی و انواع مارمولک‌ها مانند آگاماها می‌شود، پرندگان نیز مانند هوبره، زاغ بور، چک چک، باقرقره و چکاوک در این منطقه دیده می‌شوند.
رونق زیرساخت‌های گردشگری در کویر سه قلعه
زیرساخت‌های گردشگری برای میزبانی از گردشگران طبیعت موضوع دیگری است که رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان سرایان در این باره گفت: تاکنون چهار اقامتگاه بومگردی نمکزار، راویج، زرین چاه و زرین گل در کویر سه قلعه به بهره‌برداری رسیده است. محمد عرب افزود: البته اقامتگاه‌های بومگردی راویج و نمکزار احداثی دارای امکانات رفاهی، پذیرایی و تفریحی هستند به طوری که مجموعه نمکزار از بهترین اقامتگاه‌های کویری استان است. وی اظهار داشت: اقامتگاه‌های زرین چاه و زرین گل عشایری بوده اما دارای امکانات رفاهی و پذیرایی مناسبی هستند. مجموعه این اقامتگاه‌ها دارای ظرفیت اسکان ۲۵۰ نفر در شبانه‌روز هستند و اولین ساختمان رصدی استان خراسان جنوبی نیز در کویر سه قلعه در حال ساخت است. رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سرایان گفت: یک واحد اقامتی دیگر تا پایان امسال در این منطقه به بهره‌برداری می‌رسد و مجوز احداث یک واحد دیگر صادر شده که در حال طی مراحل اداری است.
بهار و پاییز بهترین زمان کویرنوردی در سه قلعه
وی به بازدید حدود ۱۲ هزار نفر از کویر سه قلعه در نوروز ۹۸ و پیش از همه‌گیری جهانی ویروس کرونا اشاره کرد و گفت: این رقم با توجه به استقبال مردم از کویر به دلیل مساعد شدن آب و هوا در فصل پاییز و ماه‌های اردیبهشت، شهریور و اسفند در سال بیش از ۴۰ هزار نفر است. عرب افزود: فروردین، اردیبهشت تا نیمه خرداد و از نیمه شهریور تا پایان آبان و نیمه دوم اسفند ماه بهترین زمان برای سفر به کویر سه قلعه است البته افراد برای ورود به کویر باید آشنایی لازم را داشته باشند و براساس ضوابط گردشگری عمل کنند. وی تصریح کرد: آسمان صاف و تاریک منطقه سه قلعه که به بهشت منجمان شهره است، پنجمین آسمان تاریک دنیا را دارد.
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان سرایان گفت: امسال به دلیل محدودیت‌های کرونا در ایام عید تا پایان خرداد اقامتگاه‌ها تعطیل بود ولی در تابستان و پاییز حدود سه هزار نفر از این کویر زیبا بازدید داشته‌اند. تپه‌های ماسه‌ای و رمل‌های زیبا، معادن بنتونیت و سنگ‌های قیمتی، آداب و رسوم و زندگی عشایری، پرورش دام‌های سبک و سنگین در منطقه و در مجاورت اقامتگاه‌ها از دیگر جاذبه‌های کویر سه قلعه سرایان است. دق بسیار زیبا، معدن نمک و امکان آشنایی با برداشت نمک، جاذبه‌های طبیعی مثل درختان گز کهنسال، گودال‌های آب در دل تپه ماسه‌ای که حتی در تابستان و در سال‌های پر بارش نیز آب دارند از جاذبه‌هایی است که هر گردشگری را به سمت خود جذب می‌کند. با توجه به شیوع ویروس کرونا و لزوم در خانه ماندن و تعویق سفر به دوران پس از مهار بیماری کووید ۱۹، اکنون بهترین فرصت برای مطالعه و شناخت بیشتر جاذبه‌های فرهنگی، گردشگری و طبیعی ایران است که می‌توان با بررسی دقیق، مقصدهای جذاب و جدید گردشگری را برای مسافرت‌های فردی و گروهی در دوران پسا کرونا برنامه‌ریزی کرد.
بیابان لوت که سال ۱۳۹۵ به عنوان اولین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد، بین استان‌های خراسان جنوبی، کرمان و سیستان و بلوچستان مشترک است.
منبع: سیری در ایران