امروزه بروز دیابت در کشورهای جهان به موازات کاهش میزان فعالیت مردم و افزایش چاقی به طور فزاینده ای بیشتر شده است.

با توجه به نقش ورزش در افزایش سطح فعالیت و کاهش وزن می توان به اهمیت آن در پیشگیری و درمان دیابت پی برد. اکثر افرادی که دیابت خود را کنترل می کنند کسانی هستند که به طور منظم ورزش می نمایند. در واقع ورزش یکی از سه پایه اصلی درمان دیابت را علاوه بر رژیم غذایی و داروها تشکیل می دهد.

چگونگی شروع فعالیت ورزشی انجام ورزش باید به عنوان جزئی از برنامه روزانه شما در بیاید. برای رسیدن به این هدف شما باید هر چه زودتر و در سنین پایین تر ورزش منظم را شروع کنید.

اگر فرزند شما مبتلا به دیابت است انجام منظم فعالیت ورزشی توسط شما نه تنها موجب افزایش سطح سلامت عمومی بدنتان خواهد شد بلکه الگوی خوبی را نیز برای فرزندتان بوجود خواهد آورد.

بنابراین سعی کنید تا حد امکان هنگام انجام فعالیت های ورزشی همراه وی باشید و او را به انجام مداوم آن تشویق نمایید. همیشه قبل از شروع هر ورزشی ابتدا به مدت 10-5 دقیقه تمرینات  کششی انجام دهید.

به طور کلی بهترین نوع ورزش برای افراد مبتلا به دیابت "ورزش های هوازی " هستند.

ورزش های هوازی

ورزش های هوازی، ورزش هایی هستند که طی آن، تعداد زیادی از عضلات به کار گرفته شده و سبب افزایش ضربان قلب شما می شوند. در ورزش های هوازی تنفس شما عمیق تر خواهد بود. انجام ورزش های هوازی به مدت 30 دقیقه و حداقل 4 تا 5 روز در هفته برای شما بسیار سودمند خواهد بود.

همیشه برای زمان ورزش خود برنامه ریزی کنید. اگر منتظر رسیدن زمان خالی برای انجام ورزش هستید، این فرصت هرگز دست نخواهد داد. انجام فعالیت‌های ورزشی به صورت دسته جمعی و همراه سایر اعضای خانواده یا دوستانتان می تواند لذت بخش تر بوده و انگیزه بیشتری برای ورزش در شما ایجاد کند.

همچنین فراموش نکنید هنگام ورزش به مقدار کافی آب بنوشید. ورزش های هوازی مانند:

• پیاده روی یا  نرم دویدن
• شنا یا ورزش در آب
• دوچرخه سواری  یا رکاب زدن روی دوچرخه ثابت
• اسکی
• ورزش هایی مانند والیبال، بسکتبال، تنیس و...
• شرکت در کلاس های ایروبیک

رابطه ورزش و دیابت

همانطور که می دانید ورزش در کنار تغذیه مناسب و مصرف منظم دارو (قرص یا انسولین) سبب کنترل قند خون شما خواهد شد.

یک فرد دیابتی باید با فراگیری آموزش لازم و به کمک کنترل روزانه قند خون و ادرار، بین فعالیت بدنی، غذا و داروی خود تعادل مناسب ایجاد کند تا نه تنها از افزایش قند خون خود جلوگیری کند بلکه مانع هیپوگلیسمی یا افت قند خون نیز شود. 

یک فرد دیابتی، می تواند با برقراری تعادل بین فعالیت بدنی، داروها و مصرف مواد غذایی روزانه خود، نه تنها از افزایش قند خون جلوگیری نموده، بلکه مانع از افت آن نیز گردد.

داشتن فعالیت بدنی و انجام تمرینات ورزشی در بیماران دیابتی اثرات زیر را در پی خواهد داشت:

1. داشتن فعالیت بدنی حساسیت بدن را به انسولین افزایش می‌دهد و سبب کاهش قند خون می شود.
2. در تنظیم فشار خون مؤثر است.
3. با کاهش توده چربی بدن به کاهش وزن شما کمک می کند.
4. سبب افزایش انرژی و کاهش استرس شما می شود.
5. سبب کاهش کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب می شود.
6. سبب پیشگیری از مشکلات قلبی  عروقی و حوادث عروقی مغز می شود.
7. به استحکام استخوان ها کمک کرده و از پوکی استخوان جلوگیری می کند.

• نتایج یک بررسی گسترده تحت عنوان "برنامه پیشگیری از دیابت" در آمریکا نشان داده است که داشتن فعالیت بدنی روزانه و پیروی از یک تغذیه صحیح که سبب کاهش 5 تا 7 درصد وزن شود، می تواند نقش چشمگیری در پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع2 داشته باشد.

• افزایش فعالیت بدنی در کارهای روزانه سبب مصرف بیشتر کالری در روز می شود. کارهای زیادی وجود دارد که با انجام آن می توانید انرژی بیشتری مصرف کنید. در ادامه به چند نمونه اشاره می‌کنیم: 

• هنگام صحبت با تلفن راه بروید.
• با بچه ها بازی کنید.
• کانال تلویزیون را با دست عوض کنید.
• در باغچه منزل خود کار کنید.
• خانه را تمیز کنید.
• ماشین خود را بشویید.
• ماشین خود را یکی دو ایستگاه جلوتر نگه دارید و مقداری از راه را پیاده بروید.
• برای خرید روزانه پیاده بروید.
• به جای آسانسور از پله استفاده کنید.

چه زمانی برای ورزش کردن مناسب است؟  

همیشه از پزشک خود در مورد زمان ورزش سئوال کنید. پزشک بر اساس برنامه روزانه شما، رژیم غذایی‌تان و داروهای دیابت شما بهترین زمان ورزش را مشخص خواهد کرد. معمولاً برای افراد دیابتی 1 تا 3 ساعت پس از صرف غذا، مناسب‌ترین زمان برای ورزش است. همیشه قبل از شروع ورزش، قند خونتان را اندازه بگیرید. وقتی قند خون ناشتای شما بالای 250 است یا قند خون بالای 300 دارید یا مقدار زیادی کتون در ادرار خود دفع می‌کنید، زمان مناسبی برای ورزش نیست و اگر ورزش کنید قند خون شما بالا خواهد رفت.

در دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲ که انسولین تزریق می کنند، وقتی قند خون بالای ۲۵۰ میلی گرم باشد، ورزش کردن در این زمان باعث افزایش قند خون می شود.

افراد مبتلا به دیابت پیش از انجام هر گونه فعالیت ورزشی به نکات زیر توجه داشته باشند :

1. ورزش قندخون بالا را بالاتر و قندخون پایین را پایین تر می آورد، بنابراین بهترین زمان ورزش، زمانی است که قندخون کنترل شده باشد.
2. قندخون افراد دیابتی که انسولین تزریق می کنند، در هنگام ورزش باید بین ۲۴۰-۱۰۰ میلی گرم باشد.
3. هرگز زمانی که قند خون شما خیلی پایین است، ورزش نکنید.
4. اگر بیشتر از یک ساعت ورزش می کنید در فواصل منظم، می بایست قندخون خود را اندازه گیری نمائید. همیشه مقداری مواد قندی زودجذب و غذا همراه داشته باشید تا در صورت افت قندخون، میل نمائید.
5. هرگز انسولین خود را در عضوی که بیش از اندازه در حین ورزش از آن استفاده می کنید، تزریق نکنید. زیرا جذب آن سریعتر از حد معمول صورت می گیرد. برای مثال اگر در ورزشی مثل فوتبال، در اندام های بازو و ران بیشتر فعالیت داشته اید، بهتر است تزریق را در ناحیه شکم انجام دهید.

قبل از انجام ورزش  و فعالیت های بدنی حتما با پزشک معالج خود مشورت داشته باشید و به نکات زیر توجه نمایید:

1. ورزش هائی که باعث بالا رفتن فشار در مویرگ های شبکیه چشم می شود مانند بلند کردن وزنه سنگین، ممکن است مشکلات چشمی شما را افزایش دهد.
2. اگر دچار اختلال حسی در پاها هستید، پیاده روی طولانی، ممکن است باعث آسیب رساندن به پاها گردد.
3. هنگام ورزش، کفش راحت بپوشید، بطوری که کل پاها را بپوشاند و از جوراب ضخیم نخی استفاده نمائید که عرق پاها را جذب و پاها را محافظت نماید.
4. بعد از ورزش، پاهای خود را از نظر بریدگی، تاول، زخم، تورم بررسی نمائید.